Dit moet je weten als je zwanger bent
Ben je zwanger? Heb je een kinderwens? Of ben je pas mama geworden? In ieder geval: proficiat! Dit is een spannende fase in je leven, waarin jouw gezondheid en die van je baby centraal staat. Je kan rekenen op een team van specialisten om je te ondersteunen, met name je arts, gynaecoloog, vroedvrouw … en ook je apotheker! Wij waken er immers mee over dat eventueel gebruik van geneesmiddelen en gezondheidsproducten geen risico vormen voor je zwangerschap – en ook nadien, als je borstvoeding wenst te geven. Je kan ook bij ons terecht voor meer informatie over zelfzorg (bij vervelende zwangerschapskwaaltjes bijvoorbeeld), een gezonde levensstijl en alarmsignalen waarbij je best je arts of gynaecoloog raadpleegt.
Met de begeleiding van jouw zwangerschap (van wens tot en met de eventuele borstvoedingsperiode) willen we je optimaal informeren over een aantal zaken die belangrijk zijn voor je gezondheid. Zeker als je al geneesmiddelen gebruikt, doen wij er samen met jouw arts(en) er alles aan om ervoor te zorgen dat een zwangerschap veilig kan verlopen, zowel voor jou als je baby.
Wat kunnen wij voor jou doen?
Wij zullen aan een aantal zaken bijzondere aandacht besteden en jou informeren over:
1. Foliumzuur
2. Vaccinaties en antistoffen
3. Gezonde levensstijl
4. Geneesmiddelengebruik
5. Alarmsignalen
Foliumzuur
Foliumzuur of vitamine B9 speelt een belangrijke rol bij de groei en ontwikkeling van je ongeboren kind. De vitamine vermindert het risico op een neuraalbuisdefect, een aangeboren afwijking ter hoogte van de hersenen of het ruggenmerg (het zogenaamde ‘open ruggetje’).
Uit je voeding kan je de vitamine niet voldoende halen, dus neem je foliumzuur best in als supplement. Doorgaans wordt aangeraden om iedere dag 0,4 mg actief foliumzuur in te nemen, van zodra je zwanger wil worden tot en met de eerste drie maanden van de zwangerschap.
Vaccinatie en antistoffen
Tijdens een zwangerschap heb je minder weerstand tegen infecties. Niet onlogisch, gezien jouw lichaam al een bijzondere prestatie levert als omgeving waarin je baby groeit!
Omdat sommige vaccins niet aangewezen zijn voor inenting tijdens zwangerschap (bv. tegen hepatitis B, mazelen, windpokken…), laat je best je vaccinatiestatus al eens controleren bij je arts van zodra je zwanger wil worden. Moet je nog ingeënt worden, dan moet je na sommige vaccinaties nog minstens een maand wachten voor je zwanger wordt. Je arts zal je daarover informeren.
Twee vaccinaties zijn daarentegen wel belangrijk tijdens je zwangerschap, om je te beschermen tegen griep en kinkhoest. Het griepvaccin is veilig in elk trimester van de zwangerschap. Je beschermt je tegen griep om complicaties te vermijden die zware gevolgen kunnen hebben voor de baby, zoals vroeggeboorte, een lager geboortegewicht of zelfs een doodgeboorte. Ook kinkhoest kan zo’n fatale gevolgen hebben. Vaccinatie beschermt jou en je baby.
Vaccinatie tegen kinkhoest
Kinkhoest is een zeer besmettelijke ziekte die veroorzaakt wordt door een bacterie die zich via de lucht verspreidt. De ziekte is erg slopend en kan lang aanhouden (tot 2 maand). Kenmerkend zijn zware hoestaanvallen die zelfs een hernia of een breuk ter hoogte van de ribben kan veroorzaken. De complicaties van de ziekte kunnen zeer ernstig zijn (longontsteking, stuipen, hersenletsel …). Voor zuigelingen kan kinkhoest fataal zijn, omdat de ziekte ervoor kan zorgen dat de baby stopt met ademen. Jaarlijks sterven in ons land 1 tot 5 baby’s aan de gevolgen van kinkhoest. Nochtans biedt vaccinatie een zeer efficiënte bescherming!
Waarom vaccineren tijdens de zwangerschap?
Het vaccin stimuleert je lichaam om voldoende beschermende antistoffen aan te maken die jouw baby ook krijgt via de moederkoek. Zo is je kind bij de geboorte meteen beschermd tot het moment waarop het zelf gevaccineerd kan worden. Idealiter laat je je in iedere zwangerschap vaccineren tussen week 24 en 32 van de zwangerschap om die antistoffen door te geven aan je baby. Vaccinatie tegen kinkhoest mag op hetzelfde moment gebeuren als de griepvaccinatie.
Ook de vaccinatie van andere personen die in contact zullen komen met je baby, of die voor het kind zullen zorgen, is aanbevolen. ‘Cocoonvaccinatie’ heet dat.
Houdt het kinkhoestvaccin risico’s in?
Al meer dan een halve eeuw wordt er met succes gevaccineerd tegen kinkhoest. Het combinatievaccin difterie-tetanus-kinkhoest dat in ons land wordt gebruikt, bevat geen levende virusdeeltjes en kan je dus niet ziek maken. Het vaccin houdt geen risico’s in voor de ontwikkeling van je baby, je kan ook perfect borstvoeding geven na de geboorte.
Zoals bij ieder geneesmiddel, kunnen er wel ongewenste bijwerkingen optreden na vaccinatie. Vaak zijn ze onschuldig en gaan ze snel voorbij. Ernstige nevenwerkingen zijn zeer zeldzaam. Heel uitzonderlijk (gemiddeld 1 keer per 1 miljoen inentingen) kan er een ernstige allergische reactie optreden na vaccinatie. Zorgverleners die vaccineren kennen dat risico en zijn opgeleid om snel te reageren. Zo’n ‘anafylactische shock’ heeft geen blijvende gevolgen eens hij behandeld is.
Praktisch
Het gecombineerd vaccin tegen difterie-tetanus-kinkhoest is gratis als je arts het bestelt via Vaccinnet. Je betaalt dan enkel de consultatie bij je huisarts. Je hoeft het vaccin dus niet zelf te halen bij de apotheker. Meer informatie vind je op de website laatjevaccineren.be.
Gezonde levensstijl
Roken en alcohol drinken: het zijn geen gezonde gewoontes. Ook niet als je zwanger bent of wil worden, uiteraard! De negatieve gevolgen kunnen zich al laten voelen op de vruchtbaarheid van jou en je partner, maar ook op de groei en de ontwikkeling van het kind (zowel in de buik als na de geboorte) en op z’n latere gezondheid, met bijvoorbeeld een verhoogde kans op chronische ziekten. Wij kunnen je helpen en eventueel doorverwijzen indien het je niet zou lukken om te stoppen met roken en/of alcohol te drinken.
Tijdens je zwangerschap moet je extra aandacht besteden aan gezonde voeding. Zo is variatie nodig om voldoende vitaminen en mineralen op te nemen. Een goede (hand)hygiëne en het vermijden van bepaalde voedingswaren (bv. rauw vlees en rauwe eieren) is ook belangrijk, zo vermijd je het risico op bepaalde infecties.
Ook voldoende beweging draagt bij tot een gezonde zwangerschap! Zo beperk je onder meer je risico op zwangerschapsvergiftiging (zie verder). Iedere dag 30 minuten matig intensief bewegen (wandelen, fietsen, tuinieren …) volstaat al. Ga ook zeker eens een kijkje nemen op de website gezondzwangerworden.be voor uitgebreide informatie over een gezonde levensstijl, of wandel even binnen bij je apotheker voor persoonlijk advies 😉
Geneesmiddelen gebruiken
Kan je geneesmiddelen gebruiken tijdens je zwangerschap? Ja, maar lang niet allemaal en enkel op medisch advies. Voor vrouwen die al medicatie gebruiken voor de behandeling van een (chronische) aandoening, zoals astma, hoge bloeddruk, depressie, diabetes …, is een evaluatie van het geneesmiddelengebruik voor een zwangerschap zeker aanbevolen. Je arts zal altijd de voordelen van de behandeling voor zowel jou als je kind afwegen ten opzichte van de eventuele nadelen.
Zelfzorg bij zwangerschap…
Sommige vrouwen verkiezen niet-geneesmiddelen (bv. voedingssupplementen, essentiële oliën …) om klachten te verlichten. Niet-geneesmiddelen worden minder streng gereglementeerd en potentiële risico’s worden mogelijk onderschat. Je apotheker kan een middel adviseren waarover al veel geweten is, en waarvan er geen aanwijzingen zijn op een verhoogd risico op aangeboren afwijkingen of andere nadelige effecten voor de baby.
… en bij borstvoeding?
Geef je borstvoeding en twijfel je of je een geneesmiddel mag gebruiken? Of wil je straks wel borstvoeding geven, maar heb je schrik dat het niet kan omdat je chronische medicatie neemt? De meeste geneesmiddelen gaan over in de moedermelk, dus voorzichtigheid is nodig. Ook voorschriftvrije geneesmiddelen of niet[1]geneesmiddelen kan je niet zomaar gebruiken. Raadpleeg dus ook in de borstvoedingsperiode een professionele zorgverlener (vroedvrouw, arts, apotheker of lactatatiedeskundige) voor advies vóór je een gezondheidsproduct gebruikt (of bespreek je wens om borstvoeding te geven al op voorhand.) Afhankelijk van jouw persoonlijke situatie zal de meest veilige behandeling geformuleerd worden, of krijg je het advies om de borstvoeding tijdelijk te onderbreken, of als het niet anders kan, definitief stop te zetten.
Goed om weten
- Als een geneesmiddel noodzakelijk is voor jouw gezondheid en niet compatibel is met borstvoeding,neem het dan meteen nadat je de borst hebt gegeven.
- Als je de borstvoeding tijdelijk onderbreekt, dan kan je de melkproductie op peil houden door te kolven.
- Sommige medicatie vermindert de melkproductie (bv. ontstekingsremmers). Andere kan de productie net verhogen.
Zwangerschapskwalen
Last van misselijkheid of braken, reflux, maagklachten, constipatie, aambeien, spataders, zware benen, lage rugpijn, zwangerschapsacné …? Je apotheker neemt je zwangerschapskwalen ernstig en gaat samen met jou op zoek naar de beste optie om je klachten te verlichten.
Tip
Vermijd zelfmedicatie zonder advies wanneer je borstvoeding geeft. Wees gerust: in de meeste gevallen kan je verder borstvoeding geven met een aangepaste behandeling, ook bij langdurig geneesmiddelengebruik. Met de hulp van een bekwame zorgverlener!
Alarmsignalen – zwangerschapsvergiftiging
Tijdens je zwangerschap kan je dus wel wat last hebben van kwaaltjes, die doorgaans geen reden tot bezorgdheid zijn. Bij deze volgende klachten moet je wél alert zijn en onmiddellijk je arts raadplegen:
- Matige tot ernstige angststoornissen
- Na 20 weken: hoofdpijn, sterretjes zien, braken, pijn in bovenbuik of -rug, of plots vocht ophouden. Dit zijn mogelijke symptomen van zwangerschapsvergiftiging
- (Intense) jeuk ter hoogte van handen en voetpalmen zonder huidafwijkingen
- Frequent en pijnlijk plassen
- Minder bewegingen van je kind dan gewoonlijk
- Matig tot ernstig bloedverlies
- (Veel) vochtverlies
- Vroegtijdig breken van de vliezen
- Vroegtijdige weeën
- Koorts die langer dan 24 uur aanhoudt
- Ook vrouwen die erg ongerust zijn, raadplegen best hun behandelende arts.
Waakzaam voor zwangerschapsvergiftiging
Een aandoening waar gynaecologen zeer waakzaam voor zijn, is pre-eclampsie of ‘zwangerschapsvergiftiging’. De aandoening kan vanaf 20 weken zwangerschap tot uiting komen, en de gezondheid van zowel moeder als baby schaden. Meestal gaat het om een lichte vorm, maar in zeldzame gevallen treden er complicaties op en kan de moeder levensbedreigende stuipen krijgen (zoals bij epilepsieaanvallen).
Bij pre-eclampsie heb je een hoge bloeddruk (‘hypertensie’) en eiwitten in de urine. Bij de moeder kan dat leiden tot een verminderde werking van de nieren, leverproblemen, problemen met de zenuwen of de bloedvaten. Bij de baby kunnen groeiproblemen optreden.
Wat is de oorzaak?
Verschillende factoren kunnen aan de basis liggen van zwangerschapsvergiftiging (zie ook Risicofactoren). De voornaamste oorzaak lijkt dat de bloedtoevoer van de moederkoek naar de baby is gehinderd. Dat probleem ontstaat al bij het begin van de zwangerschap, maar de symptomen ervan verschijnen gewoonlijk pas in de laatste weken.
Omdat de ziekte nog niet vroegtijdig opgespoord kan worden, is het belangrijk om op regelmatige medische controle te gaan tijdens de zwangerschap – zeker als je verhoogd risico hebt.
Heb je last van erge aanhoudende hoofdpijn, wazig zicht of lichtflitsen voor je ogen, erge pijn net onder je ribben (vooral rechts), of braken – anders dan bij ochtendmisselijkheid? Die symptomen wijzen niet altijd op zwangerschapsvergiftiging, maar moeten wel een belletje doen rinkelen als je zwangerschap al 20 weken of verder is. Dan contacteer je best meteen je arts.
Risicofactoren voor zwangerschapsvergiftiging
- Leeftijd (ouder dan 40 jaar of jonger dan 18 jaar)
- Etniciteit (groter risico voor mensen met Afrikaanse of Zuid-Amerikaanse achtergrond)
- Zwangerschap van meerling (tweeling, drieling …)
- Zwangerschap meer dan 10 jaar later dan de laatste
- Vroegere zwangerschapsvergiftiging
- Familiale aanleg
Maar ook volgende aandoeningen vergroten de kans op zwangerschapsvergiftiging:
- Obesitas (BMI > 30)
- Diabetes type 2
- Vroegere problemen met hoge bloeddruk
- Nierproblemen
Hoe wordt het behandeld?
Zwangerschapsvergiftiging kan niet voorkomen worden. Tijdens de zwangerschap word je van zeer nabij opgevolgd en kan bepaalde medicatie voorgeschreven worden om de hoge bloeddruk onder controle te houden. De toestand van de baby zal regelmatig gecontroleerd worden om vertraagde groei of andere problemen tijdig op te merken. Sommige baby’s blijven gezond, zelfs als hun moeder lijdt aan ernstige zwangerschapsvergiftiging. Als de gezondheid van de baby in het gedrang komt, kan de arts een vroegtijdige bevalling aanbevelen.
Enkel na de bevalling kan je genezen voor zwangerschapsvergiftiging omdat dan de moederkoek weg is uit je lichaam. Er kunnen wel enkele dagen, weken en zelfs maanden verstrijken voor je bloeddruk opnieuw normaliseert. Als je baby vroegtijdig geboren is, zal hij of zij eerst een tijdje bijzondere zorg nodig hebben. Ongeveer 1 op de 20 vrouwen krijgen opnieuw zwangerschapsvergiftiging bij een volgende zwangerschap.
Deel je zwangerschapswens met ons, wij kunnen je helpen met betrouwbare informatie en je doorverwijzen naar de zorg die jij en je baby nodig hebben! Wij kunnen je ook een aangepaste bloeddrukmeter adviseren en je helpen om die goed te gebruiken tijdens je zwangerschap.
Deel dit artikel:
Dit vind je misschien ook leuk:
Bekommerd om broze botten
Bekommerd om broze botten Naarmate we ouder worden, worden de botten in ons lichaam minder sterk. Dat natuurlijk verouderingsproces heet osteoporose of botontkalking. Volgens schattingen
Wat doe je met vervallen geneesmiddelen?
Wat doe je met vervallen geneesmiddelen? Geneesmiddelen die vervallen zijn of die je niet meer gebruikt, breng je terug naar je apotheker. Die zorgt ervoor
Wat is een maagzweer?
Wat is een maagzweer? Een maagzweer, ook wel ulcus pepticum genoemd, is een open wonde in het slijmvlies van de maag. Gelijkaardige pijnlijke zweren kunnen